NADAHNUT MALIM LJUDIMA Dostojevski-književnik čija djela i dalje žive

Ruski književni klasik Fjodor Mihailovič Dostojevski (1821-1881), prema mnogim kritičarima i čitaocima jedan od najvećih pisaca svih vremena, rođen je 11. novembra 1821. godine.

Dostojevski je privođen kao akter utopijsko-socijalističkog kružoka Mihaila Vasiljeviča Petraševskog i osuđen na smrt 1849. godine, ali je kazna zamijenjena progonstvom u Sibir, gdje je proveo 10 godina.

Njegova rana djela nadahnuta su socijalnim tragedijama malih ljudi. Osnovne odlike literature Dostojevskog – poniranje u podsvijest, traganje za korijenima ljudske tragike, fenomen religije i veza čovjeka i Boga – predstavljaju glavnu preokupaciju modernog romana.

Dostojevski je uticao na svjetsku literaturu više nego ijedan drugi pisac, budući da je, kao niko prije i poslije njega, ponirao u ljudsku psihu i rasvjetljavao tajnu ljudske prirode.

Njegovi romani su: “Zločin i kazna”, “Braća Karamazovi”, “Zli dusi”, “Mladić”, “Kockar”, “Idiot”, “Dvojnik”, “Netočka Nezvanova”, “Zapisi iz mrtvog doma” i “Selo Stepančikovo i njegovi žitelji”.

Od pripovjedaka Dostojevski je napisao: “Bijele noći” i “Ujkin san”, a bavio se i publicistikom – “Piščev dnevnik” i “Politički zapisi”.

On je jedan od najuticajnijih pisaca ruske književnosti, a prema širini i značaju uticaja, naročito u modernizmu, bio je svjetski pisac u rangu Vilijema Šekspira i Migela de Sevantesa.

Realizam Dostojevskog predstavlja svojevrsni prelaz ka modernizmu, jer njegovo stvaranje upravo u epohi modernizma postaje neka vrsta uzora.

On je utemeljivač psihološkog romana, a, prema mnogima, i preteča egzistencijalizma.

Veliki dio života Dostojevski je bio u lošoj finansijskoj situaciji, a morao je izdržavati porodicu preminulog brata.

Dostojevski je često bio depresivan, kockao se i stalno vraćao dugove.

Jedno od najpoznatijih njegovih djela “Zločin i kazna” napisano je u rekordno kratkom roku i brzo objavljeno kako bi pisac uspio vratiti kockarske dugove, a pošto ih je otplatio, ponovo je ostao bez novca. Taj roman je Dostojevskom donio slavu, ali ga nije spasio bijede.

Izdavač ga je ucjenjivao i nudio 3.000 rubalja za pravo da izdaje njegova djela, ali uz obavezu da napiše još jedan roman, na šta je, nemajući izbora, Dostojevski i pristao.

U isto vrijeme Dostojevski je napisao i “Kockara” zbog ugovora sa svojim izdavačem.

Fjodor Mihailovič Dostojevski preminuo je 1881. godine u Sankt Peterburgu od posljedica krvarenja uzrokovanog epileptičnim napadom.

Njegovoj sahrani prisustvovala je bezbrojna masa naroda, monaštva i sveštenstva.

Dostojevski je sahranjen na groblju Tihvin, pri Manastiru Aleksandra Nevskog.